Monoloog ‘Matenliefde’ In eigen beheer, juni 2013

Een dramatische monoloog over een veteraan met een posttraumatisch stress syndroom. Hij sluit zich op in een kleine witte kamer en spreekt 50 minuten over zijn gevoelens en ervaringen, zowel in oorlog als terug bij zijn gezin.

De hele verscheurde wereld trekt voorbij. Eén lezersreactie: ‘Ik ben ontroerd en stil en heb ook nog gelachen. Lees nu exclusief de gehele monoloog of download de PDF. Acteurs, regisseurs of producers die geïnteresseerd zijn, kunnen mij een bericht sturen

Bekijk Matenliefde Nederlandse versie PDF Download

Bekijk Matenliefde Engelse vertaling PDF Download

Matenliefde

Een monoloog

(De man – 24 – bevindt zich in een ruimte met een kale stoel en tafel en met witte muren, vloer en plafond.)

Dit is het.
Niemand.
Vier stappen. Vooruit, naar links, rechts, wat je wilt. Meer niet.
Leeg. Verademing.

Een stoel en een tafel natuurlijk.
Je moet ergens kunnen zitten.
Eigenlijk is de tafel overbodig. Maar hij geeft houvast. Je zit er achter. Of beter: eraan.
Anders zou je los in de ruimte zitten. Die is misschien niet zo groot, maar zelfs hier gaat een stoel zweven als hij alleen staat. Met duizeligheid tot gevolg.
Duizeligheid haat ik.
Geen focus, niet alert, dat kan nooit meer.
Maakt niet uit, zeggen ze. Een beetje duizeligheid kan geen kwaad. Bij mij wel. Veel kwaad. Voordat je het weet is het gebeurd. Als je even niet oplet is het gebeurd. Voor altijd.

Een rechte stoel. Geen leunstoel. In een leunstoel zak je weg. Hierin zit je rechtop.

Rechtop zitten, achter een tafel, in een kleine kamer vier bij vier, met witte muren. Dat is het. Niet denken. Nergens aan denken.

Dat moet je leren. Nergens aan denken.
Niet dat ik het kan, ik oefen.
Zo zitten, niets zien, want er is hier niets te zien. Niet denken, want er is hier niets om over te denken.

Ha, ha, ha, (lacht luidop).
Natuurlijk weet ik wel dat je kunt denken als er niets is om over te denken. Niets om je heen, bedoel ik, alleen een lege ruimte. Ja, ha, ha, ik weet het, ik zit hier zelf ook, dus is de ruimte niet leeg. Zo is het maar net.

Ik kan over mijzelf denken. Ik bedoel niet mijn hele zelf, hoewel dat ook zou kunnen, maar ik moet er niet aan denken. Die hele geschiedenis! Om gek van te worden.
Maar je kunt over stukjes van jezelf denken.
Bijvoorbeeld over je knie. Of je voet. Of het ontbreken van je knie en je voet. Hoelang zou je nodig hebben om over alle onderdelen van jezelf te denken, zodat je uiteindelijk over je hele zelf denkt, zonder gek te worden?
Wat een waanzinnige gedachte.

Het was toch de bedoeling om hier over niets te denken. Om de lege kamer in mijn brein voort te zetten. En aan je voet denken, of aan je knie, zelfs als die er niet meer zijn, is een bezigheid die eindeloos kan duren. Dus dat is alles behalve niets.

Nu heb ik toch al weer een hele tijd zitten denken aan denken en dat was niet toegestaan. Ik zou niet denken, ook niet over denken. Zelfs niet over niets, als dat al zou kunnen, want niets is de afwezigheid van alles, dus daar kun je niet aan denken.

Ik bedoel, zo dadelijk moet ik weer tussen de mensen, en dan heb ik mijn kostbare tijd in de leegte gevuld met denken in plaats van met leegte. In plaats van wit heeft het alle kleuren van de regenboog gekregen. Roze, de kleur van vlees, rood, de kleur van bloed, blauw de kleur van een bloeduitstorting, alleen geel ontbreekt nog. Terwijl ik uit ben op wit. Het wit van het niets.

Ach kinderen! Die onschuld!
Wat een rijkdom, wat een treurnis.
Nieuwsgierig, ongehoorzaam, stout, heerlijk.
Soms heb ik met hem te doen. Onnozelheid is een zegen, maar daarna…
‘Pappa’, zegt hij en ik kijk alsof ik begrijp wat ik zie.
Grote blauwe ogen, verwachting, hoop. Pijn.
Ja? Moet ik ja zeggen? Pappa?
‘Ja’, zeg ik. Natuurlijk zeg ik ja.
Alsof ik net terugkom uit de hel – zeg maar hel, je begrijpt wat ik bedoel – en dan zeg dat het leuk was.
Was het leuk? Nou ja, leuk, we hebben wel gelachen.
Natuurlijk hebben we gelachen.
Lachen was het beste.
Lachen doet pijn, maar het voelt beter.

Soms is pijn het beste.Is dat wat ik zoek?

Zoek ik pijn in deze witte leegte met alleen mijzelf een tafel en een stoel?
Pijn is liefde. Daar gaat het om. Matenliefde.
Zelfde focus, zelfde angst, zelfde hoop.
Eén voor allen, allen voor één.
Ik mis Boze Frans. God, wat mis ik Boze Frans.

Mijn zoon is heel. Van top tot teen heel. Mooi, groot voor zijn leeftijd zeggen ze.
Er is zoveel te verliezen. Daarom heb ik met hem te doen. Als ik denk wat hij nog zal verliezen. Misschien geen arm of been, maar dan toch zeker verwachting.
Eens gaat de verwachting verloren.
Dan is het wat het is, plus de herinnering.

Die eerste keer. Uur of zes. De sergeant die keihard riep dat we moesten opstaan. Ik schrok me rot en wist dat het nooit meer zou zijn als daarvoor. Mijn dromen zijn voorbij, dacht ik, anderen bepalen mijn leven. Toen wist ik nog niet hoe dromen pijn kunnen doen, later, als je je eigen verhaal droomt.

Hoe dan ook, toen die sergeant mij wakker schreeuwde stond ik op en wist niet wat ik meemaakte. Een enorme ijskoude ruimte met stapelbedden, kerels in ondergoed die haastig hun uniform aantrokken. Plotseling begreep ik: dit is echt. Ik weet nog hoe bang ik was.

Waarom wist ik niet. Een soort kou, je adem werd afgeknepen, je wilde vluchten. Te laat. Je was op weg.

Ik weet nog hoe ik voorover gebogen in dat vliegtuig zat. Ik wilde het niet meemaken, durfde nauwelijks te kijken. Ze zaten toen al om mee heen. Luitenant Jean, sergeant Spuit, Haagse Henkie, Boze Frans, Grote Beer. Net zulke bange vogeltjes als ik. Mijn maten, zonder dat we het wisten. Toen we een uur hadden gevlogen keken de vogeltjes op. Beer begon te lachen. Toen hield ik al van hem. Lachen is het enige.

Denken over niets is nog beter.
De leegte in je hoofd voortzetten.
Zonder liefde, pijn.
Maar dat vereist training. Discipline. Wilskracht.
Waar ik genoeg van bezit. Dat hebben ze mij wel geleerd.
Liefde is iets anders, dit gaat over leegte, het hoogste zeggen ze.

Jane begrijpt het niet. Als ik thuis ben draait ze zenuwachtig om mij heen. ‘Waar ben jij mee bezig?’, vraagt ze. ‘Waarom heb je dat kamertje witgesausd? Wat doe je daar? Gaat het wel goed met je?’

Ik moet bekennen dat ik mij op mijn best voel. Beter dan ooit sinds ik terug ben.

‘Het lijkt wel of je er een minnares houdt’, zegt ze ook nog.
Ik moet lachen, laat haar de kale ruimte zien.

Maar het zet me toch aan het denken.

Kun je je voorstellen wat dat is, leegte?
Zal ik het pas ervaren als ik het heb gevonden en dan vergeten ben?
Want als je de totale leegte hebt gevonden, ben je het zoeken natuurlijk vergeten. Leegte is leegte is niets. Zoals de dood.
Als je eenmaal de dood hebt gevonden ben je dat vergeten.

Toen we terugkwamen met zijn allen in die hangar vol wachtende vrouwen. We keken elkaar aan, lachten tegen elkaar, zo’n onwennig lachje. Behalve Boze Frans. Die kon niet meer lachen.

Het was voor het eerst dat we uit elkaar vielen, iedereen zijn eigen vrouw zocht.
Ik zag haar staan, klein, blond, tussen twee donkere vrouwen. Ze zwaaide.

Wij keken elkaar weer aan, alsof we afscheid namen, ons verontschuldigden. Haagse Henkie, grote Beer, luitenant Jean, sergeant Spuit. Toen zwaaiden we terug. Behalve natuurlijk Boze Frans. Die kon niet meer zwaaien.

Ik wist niet wat ik zag. Als je maandenlang plaatjes van iemand bekijkt wordt zo’n plaatje iets van jezelf. Je vergroot het beeld. Die eerste foto naakt. Schuchter. Die witte trouwjurk. Achterop de motor. Basje als baby op een kleed. En de herinneringen die er in hakten. Was dat Jane? Die schreeuw bij de bevalling? Een dier, tanden bloot.

Beelden. Geluiden vallen weg op den duur. De open mond is een schreeuw. Het beeld is in je geheugen gehakt, dat neem je mee je graf in. Weet ik zeker. Die grote ogen en die schreeuw.

Waar was Jane? Ik wist niet wat ik zag.
Is dit Jane, dit meisje met tranen dat een jongetje tegen zich aandrukt?
‘Pappa.’
Met mijn ogen dicht omarm ik ze. Warme lijfjes. Misschien herinner ik me iets. Maar ik weet niet wat ik zie. Ik moet weer opnieuw beginnen. En zij ook, natuurlijk.

Is dit een witte rouwkamer? Koningen werden in het wit begraven. Wie begraaf ik hier? Boze Frans, mijn been?

Eigenlijk zou ik hier een zandweg op de muur moeten schilderen. Met pantserwagens. Je kunt zien dat ze langzaam vooruitgaan.
We waren vroeg op weg gegaan, drie pantsers en een jeep. Routine. Naar het dorp, laten zien dat we er zijn. De dorpsoudste groeten, kindertjes snoep geven. Vredestichters.

Waarom ontplofte die bom onder de tweede? Grote Beer aan het stuur. Wat deed hij fout? Deed hij iets fout? Als één iets fout doet, doen we allemaal iets fout. Samen zijn we een machine, vechtmachine. Alleen zijn we niets. Focus of dood. Boze Frans is nooit meer boos.

Om een hond kun je rouwen. Sommige mensen begraven hem in de tuin. Onder een steen of een stok. Hier ligt Fikkie, wij zullen hem nooit vergeten.
Kun je rouwen om een been? Hier ligt mijn been, mijn linker, ik zal hem nooit vergeten. Waar hebben ze mijn been gelaten? Hij is weg, maar ik voel hem nog.

‘Houd je nog van mij?’

Wat moet ik antwoorden?
‘Natuurlijk,’ natuurlijk zeg ik ‘natuurlijk.’
‘Net zoveel als toen je wegging?’
Wat moet ik zeggen? ‘Net zo veel?’, of ‘meer’ ?
‘Zoiets, veel, weet ik veel.’
‘Weet je het niet?’
‘Jawel, ik weet het zeker.’
Wat betekenen die woorden?
Waarom stellen we die vragen nu?

Als ik hier in mijn witte kamertje zit en probeer niet te denken komen die vragen vanzelf naar boven. Alsof ik twijfel. Vroeger stelde je die vragen niet.
Ik houd van je, vanzelfsprekend, als je het gezegd had was je het al weer vergeten.

Maar nu stellen we die vragen.

Als ze Basje zit voor te lezen, alsof ze één lichaam zijn, kan ik wel huilen. Dat beeld droeg ik daar niet bij mij. Ik kende het nog niet, wist niet dat ik het miste. Wat heb ik daar veel gemist van hier.

Nu mis ik hier daar.

Zoals we huilden met de maten. Na die bermbom, toen Boze Frans dode Frans werd. Samen huilen, als vrouwen. Het was bijna fijn. Frans was dood maar wij waren samen. Samen in de ellende. Toen ik luitenant Jean zag huilen hield ik van hem.
Hij zei niets. In de compound achter de muren. We zaten en lagen bij elkaar en zeiden niets. Beer lachte niet.
Na een uur gingen we aan het bier. Toen lachte Beer. Niemand wist waarom, maar iedereen lachte – en huilde.Samen.

Als ik Grote Beer naar voren zie kruipen, terwijl de kogels rond fluiten, ben ik trots op hem. Zo doen wij dat. Samen, voor elkaar. Eén focus: kill! En dan samen huilen. Nooit vragen: houd je van mij?

Wat zouden ze nu doen?

Hier regent het. Lakker mals. Of het onweert. Daar was het verraderlijk warm, zonder onweer. Hier is onweer is de vijand. Ik ben bang voor de vijand, maar ik laat het niet merken. Het sluipt naderbij, rommelt in de verte en plotseling een bliksemschicht als een sniper die je in je rug kan treffen.

‘Waarom kruip je in de kamertje als het onweert?’, vraagt Jane.
Basje moet lachen. ‘Pappa is bang voor regen,’ zegt hij, als ik mij opsluit in de stille witte kamer zonder ramen.

‘Kom maar bij mij,’ zegt Jane.
Maar ik ga naar de leegte.

Het voelt of mijn been er nog is.

Luitenant Jean speelt op zijn mondharmonica. Luitenant Toets.
Grote Beer ligt op zijn rug een autoblad te lezen.
Kijken of er een auto is waar hij in past. Haha.
Boze Frans lacht en steekt een stickie op. Hij bekijkt foto’s van zijn nieuwe baby, een verrassing. Ieder ogenblik kan er iets ontploffen.
Maar wij doen alsof er geen knoop in onze maag zit.

Jij was er nog. Mooi been. Jane was trots op je. Jij hebt mooie benen, zei ze, die winden mij op. Jane houdt van harige mannenbenen. Mijn been was harig. Ik voel hem nog. Zijn tenen bewegen, hij kan alle tenen apart bewegen. Een acrobaat onder de benen. Het bijzondere van twee benen is dat ze om de beurt naar voren en naar achter bewegen. Eén been kan maar één kant op.

Behalve in gedachten. Dan ren ik als een haas. Achter Grote Beer aan, van rotsblok naar rotsblok. Er zijn kennelijk geen snipers, misschien slapen ze, voorbereiding op de volgende aanval. Beer en ik, waarnemers voor het peloton. Dicht naast elkaar, zijn grote lijf maakt zich klein om mij een plaats achter de stenen te geven. Niets te zien. Geen mens. Een haas. Voordat je weet trapt hij op een bom en vliegt door de lucht.
‘Laten we hazen uitzetten. Dan ruimen die de bommen op.’ Lachen.
Ik mis je, mooi linker been. Ik weet hoe jij je voelt. Waar ben je?

‘Je bent vrij’, zeggen ze. ‘En veilig. Een heel verschil, toch? Wees blij. Je bent zo stil.’

Als ik niet weet wat ik zeggen moet, dan zwijg ik. Zij noemen dat stil. Je moet praten. Als je niet praat doe je niet mee. Ze zijn bang voor stilte.

Net als wij toen. ‘Wat is het stil, wat spoken ze uit? Ik zie niets, maar dat zegt niets, in een halve minuut suizen de kogels om je oren.’

Zij zeggen dat we hier veilig zijn. Democratie. Vrede.
Maar waarom zijn ze dan bang om stil te zijn? Waarom altijd praten?
Misschien liegen ze wel. Maar dat is minder erg dan stilte.
‘Hou je van mij?’
Waarom vraag je dat, waarom moet ik daar over praten?
Je moest eens weten hoe ik je heb gemist en Basje.

Toen ik haar miste hield ik van haar.

Wat was dat? Wat miste ik? Seks? Natuurlijk.
Maar wat echt? Wat daar achter? Als ik aan haar dacht, dacht ik meestal niet aan seks. Ik dacht aan het allereerste. Blonde krullen, hoopvolle bruine ogen. Toen ik haar zag staan met haar vriendinnen en ze plotseling opkeek en mij zag. Alsof ze schrok.
Daar dacht ik aan. Dat zit vast in mijn geheugen en daar dacht ik aan ’s nachts, als ik Boze Frans hoorde snurken en Beer schuifelen in zijn slaapzak.
Je moest eens weten hoe ik je miste.

Ik zoek nog steeds die ogen van de eerste keer.

Of ik chef wilde worden. Afdelingschef. Van de montage.

Je hebt alle kwaliteiten, zeggen ze. Discipline, betrouwbaarheid, vakmanschap, je klets niet te veel en de mannen kijken naar je op.
Ik schrok me rot.

Ze kijken naar me op omdat ze denken dat ik een geheim draag. Het geheim van de moordenaar. Het mysterie dat je groter maakt. Wie heeft gedood draagt een geheim. Die is stil, zijn ogen zijn nooit meer vrolijk. Daarom doen ze wat ik vraag. Ideaal voor een chef.

Ik schrok me rot.
En zei nee.

Als ik chef ben gaat het over mensen en ik houd meer van machines dan van mensen. Als ik over een motor lig en bedenk wat een prachtige constructie dat is, dan heeft dat iets intiems. Ik ken die constructie, weet waarom, wat en hoe. Een motor praat niet.
Focus, daar gaat het om. Deze collega’s tasten je focus aan. Vullen de leegte met praatjes. Ik houd van die zwijgende constructies. Wonderen die werken en als je ze moet repareren werk je aan een wonder. Aan mensen kun je niet werken. Die moet je bevelen en dat kan ik niet. Ik ben sergeant Spuit niet.

Het is me niet in dank afgenomen. Niet door de baas en niet door de jongens. Ik ben gek, zeggen ze. Sinds ik terugben ben ik gek.

Het zijn geen maten. Geen focus.
Zo’n garage lijkt een eenheid. Samenwerken zegt de baas, we hebben één doel, samen rijk worden. Maar iedereen werkt voor zichzelf. Daar kan ik niks mee.
Vreemdelingen. Ik houd niet van ze. Ze kunnen stikken.

Je moet niet zelf ontslag nemen, zegt Jane. Als je dat doet krijg je geen uitkering.

Je moet je laten ontslaan. Maar dat doet de baas niet. Ik werk hard, ik weet wat ik doe. Ook al ben ik gek.

Is de wereld plotseling omgekeerd? Als een garage tenminste een wereld is. Iedereen ouwehoert constant. Over alles en niks. Om vriendjes te blijven, denk ik. Vriendjes met de man die heeft gedood.

Maar nu ben ik gek. De moord is in zijn hersens geslagen, zeggen ze.
Geen idee wat ze bedoelen, maar ze zijn in ieder geval opgehouden met dat gelul. Het is stil geworden. Ik ben alleen met de motor waaraan ik werk, waar ik naar luister en die naar mij luistert.

( In de loop van het verhaal krijgt het witte kamertje een wandschildering: eerst een zandweg, dan vage bergen op de achtergrond, drie pantserwagens. Op de voorgrond een muurtje, waar je je achter kunt verschuilen. De tafel is op zijn kop gezet, poten omhoog. Hij zit in de tafel.)

De stilte heeft zich gevuld met zwijgende maten. Mijn jeep, mijn been, Frans, Beer, Spuit. Mijn jeep en mijn been zijn net zo vertrouwd als Boze Frans of Grote Beer. Van sergeant Spuit heb ik nooit echt gehouden, een dikdoener die over spuit praatte in plaats van geweer. Niemand vond dat leuk. Een grote bek, maar als we vrij waren op de compound, was hij meestal stil. Hij huilde niet. Sergeant Spuit was de enige die niet huilde. Er was iets met hem, we wisten niet wat. Maar hij hoorde er bij.

Iedereen hoorde erbij, zelfs een klootzak als Spuit.

Hier kan ik met hem praten.
Wat is er met je? Waarom huil je niet? Ben je uitgehuild? Mij kun je het wel vertellen.
Maar hij zegt niets terug. Toch hoort hij erbij. Hier in mijn outpost.

Jane wil vaak naar het nieuws kijken. Bas en ik niet. Wij kijken liever naar de Teletubbies, hoewel Bas daar eigenlijk te groot voor is. Dan zitten we samen in een zitzak. Een zitzak is gevuld met zand. Het voelt als de woestijn. Mijn grote lijf maakt zich klein voor hem. Samen zijn we één. Ik denk niet als ik naar de Teletubbies kijk. ‘Pap,’ zegt hij dan en glimlacht.

Jane is niet jaloers. Als ik samen met Basje naar de tv kijk, vind ze dat fijn.
‘Eindelijk vrede,’ zegt ze. ‘Ik heb je zo gemist, toen je daar was. Als ik geen bericht kreeg dacht ik dat je dood was. Soms stuurde je een hele week geen bericht. Ik werd steeds magerder. Tot ik wist dat je in een ziekenhuis lag. Zonder been, maar levend. Ik wist niet goed wat ik daarvan denken moest, maar je leefde tenminste en kon niet meer dood. En nu ben je zo stil, aan wie denk je?’

Als ik hier in mijn outpost zit, ben ik het dichtst bij de maten.

Moet je horen Frans, je kunt nu wel zeggen dat ze weg zijn, maar ze kruipen als mieren door het zand. Misschien hebben ze zich ingegraven. Zij hebben maar één doel: doden. Ons doden.
Hoe zeg je kill in het Arabisch? Jiie? Tenminste zo zag het er uit op Google translate, wat luitenant Jean heeft opgezocht. Wie het meeste gefocust is leeft het langst. Zij zijn net zo gefocust als wij.’
Frans zegt niets terug en toch hoor ik hem.
‘Eigenlijk zijn het maten. Ze zijn even gefocust als wij en hebben hetzelfde doel. Alleen bidden ze drie keer per dag. Misschien leidt dat af. Laten we het hopen. Maar misschien helpt het. Weet ik veel.’
Frans eindigde alles met ‘weet ik veel’ en toch was hij geen twijfelaar. Eerder een wijze. Misschien omdat hij ouder was. Ouder ook dan luitenant Jean, die eigenlijk een broekie was. Een mager mannetje, maar wel slim. Alleen bevelen kon hij niet. Dat moest sergeant Spuit doen. En die deed niets liever.’

Waarom laat je hem niet binnen?, vraagt Jane. Hij mist je. Basje staat voor de deur. Basje huilt. Pappa, huilt hij. Het kan natuurlijk niet. Hoewel het wel pijn doet. Mijn outpost. Ik wil niet dat Basje hier is, tussen de maten. Dit is de wereld van pijn. Niet van Basje, hoewel hij pijn heeft. Andere pijn. Mijn pijn maakt nieuwe pijn. Van vader op zoon pijn. Dat doet pijn.

Waar zou Spuit zijn en Beer en Jean? Waar Frans is weet ik. In de hemel zegt Jane, in de grond zeg ik. Gelukkig weet ik waar. Omdat we de kist mochten dragen. De laatste keer dat we ons uniform aan hadden. Haagse Henkie had in die korte tijd al een baard laten staan en zijn haar was ook al langer. Luitenant Jean was heel erg veranderd, of misschien leek het maar zo, was hij gewoon onzeker. Hij had al direct een baan en zijn uniform paste niet meer. Zou hij nog mondharmonica spelen?

Beer was Grote Beer, daar was niks mis mee. Ongepoetst koper, ongepoetste schoenen, zelfs op de begrafenis van zijn dikste maat. Spuit was er niet. Niemand wist waarom.

Toen wist ik al dat alleen Dode Frans en Grote Beer bij mij zouden blijven.

‘Het had erger gekund,’ zegt Jane. ‘Ik was bang dat je dood was. Dat was erger. Nu heb je nog steeds één beeldschoon been. Voor mij is dat genoeg. Hij wind mij op.’

Ze heeft gelijk. Ik kan gewoon op twee benen lopen. Een echt been en één van plastic. Ik voel twee benen en ik zie hem nog, een meter verderop in het zand. Alles is goed. Ik mis hem niet. Boze Frans mis ik. Zoals ik Basje mistte daar in de compound. Het is ook nooit goed.
Een jeep is genoeg, beter nog een pantserwagen. Een jeep is van karton, een pantser van staal. Hoewel het niet echt helpt. Eén bom is genoeg en je vliegt drie meter door de lucht. Mijn been had een eigen wil, die vloog nog een meter verder. Eerst voelde ik niks. Ik keek naar mijn been en dacht: kijk mijn been. Daarna weet ik niets meer.
Hier in de doodstille leegte, zie ik mijn eenzame been nog steeds. Alsof hij nooit weg is geweest. Ik voel hem ook. Dus eigenlijk is hij er nog. Alleen kan ik er niet meer op staan.

Waarom laat je ons niet binnen?, vraagt Jane. Basje en mij. Wij horen toch bij jou?

Ik kan het niet uitleggen. Houd je wel van ons?, vraagt Jane. Wat een vraag zeg ik.
Maar Jane gelooft mij niet. Je leeft in een andere wereld, zegt ze, daar horen wij niet.
Ze heeft gelijk. Maar ze moet me laten. Ik houd van Jane en Basje, maar ook van Boze Frans en mijn eenzame been. Hier van mijn maten, daar van Jane en Basje.

Je bent gek, zegt Jane.

In mijn witte leegte maak ik mijn hoofd leeg.

Jane wil geen seks meer.

Heb je pijn?, vraagt de dokter. Wat bedoelen ze? Heb je pijn. Natuurlijk heb ik pijn, wat dacht je. Ik mis mijn been, Boze Frans. Dat doet pijn, maar geeft ook warmte. Omdat ik van mijn eenzame been en Boze Frans houdt, ook al zijn ze er niet meer.

Dat bedoelen ze niet.
Slaap je goed?
Prima, beter dan daar, rustiger, hoewel daar soms terug komt, ’s nachts. Dan ga ik naar mijn witte kamer en denk aan niets.
Ze luisteren naar mijn hart met een stethoscoop. Met mijn hart is niks mis. Hij klopt al zolang ik leef, hij leeft met mij mee, soms sneller, dan is hij net zo bang als ik.

Ze denken dat ik ziek ben. Het heeft een naam waar ik niets mee te maken heb. Ik ben niet ziek, ik ben dit. Deze soldaat in zijn witte wereld, waar zijn hart klopt zodat hij leeft.

Het leger meldt zich. Pardon mevrouw, is uw man thuis? Heeft u even tijd?

Ik heb alle tijd.
Een vrouw in uniform, kapitein. Hoger dan sergeant Spuit en luitenant Jean.
Zou zij wel eens huilen?
Ze is daar geweest zegt ze. Vier maanden. Ze weet waar ze over praat.
Hebt u wel eens angst?, vraag ik.
Ze antwoordt niet, het gaat immers over mij.
Zeg het maar, zeg ik, wat wilt u weten?
Waarom ik ontslag heb genomen, wil ze weten.
Da’s niet zo moeilijk.
Bent u van plan weer te gaan werken?
Weet ik veel. Ik lijk Frans wel, ‘weet ik veel.’
Hoe is uw huwelijk?
Hoe is mijn huwelijk. Hou ik van Jane? Van Basje?
Lazer op kut, gaat je niks aan.

Boos, voor het eerst sinds ik terug ben.
Deze trut heeft mij boos gekregen.
Ik weet het wel. Ze is bang dat ik geld wil van het leger omdat het leger mij ziek heeft gemaakt. Nou, misschien wil ik dat ook wel. Zeker als ze zulke vragen stelt.

De grap is dat zij denkt dat ik ziek ben en dat ik daarom geld wil hebben.
Ik help haar niet uit de droom. Zij is geen maat. Zij heeft niet onze focus.
Hebben Grote Beer en sergeant Spuit zich ook ziek gemeld?
Terwijl zij niet ziek zijn, net zo min als ik. Maar dat weet het leger niet.

Voor het eerst boos. Echt boos. Vanbinnen woelt het, stormt het, golven. Heerlijk. Dank je trut. Eindelijk woedend. Schelden. Ik loop leeg, de stop is eruit getrokken. Kapitein Trut heeft de stop eruit getrokken. Ik kom terug zegt ze. Je ziet maar.

Basje huilt. Hij kruipt achter de rokken van zijn moeder. Jane trekt Basje in een hoek, grote ogen. Ze is bang. Bang voor mij? Ik ben haar man, zal haar nooit iets aandoen. Waarom is ze bang? Ik doe je niks aan, zeg ik. Ze knikt, maar haar ogen blijven groot. Ze houdt Basje stijf vast. Ik doe niks Basje, zeg ik. Jane trekt Basje verder in de hoek. Basje huilt.

Ik ben niet boos meer op die trut. Ik lach me dood. Als een kreeft kruipt ze achteruit naar de deur. Ik ben niet boos meer. Ik ben blij, eindelijk woedend. Het voelt zo goed.

Waarom zijn Jane en Basje nog bang? Ik ben niet boos meer, zeg ik. Kom maar bij mij. Ze geloven me niet. Wat zien ze? Een woedende man of een lachende man?
Ik lach hard als kapitein Trut weg is. Ik lach om mijn overwinning. Jane trekt Basje mee naar boven. Ik lach alleen. Ik lach me dood. Ik ben gek.

Een gek in een witte kamer. Hoe zou het met luitenant Jean zijn? En Grote Beer? Ik weet zeker dat sergeant Spuit in het leger blijft. Hij kan niks anders. Bevelen, knallen, rennen. Hij was niet bang en heeft al zijn armen en benen nog. Ervaren militair, die willen ze wel. Die lacht een kapitein niet uit. Alleen de soldaten. Daarwas hij een maat. Hier niet meer, ik ben hem kwijt.

Grote Beer niet. Ik moet weten hoe het met Grote Beer gaat. Mijn enige maat, behalve mijn eenzame been.

Ik moet me focussen. Op de leegte. Al is het maar één seconde. Eén seconde helemaal leeg. Moet kunnen, maar het lukt niet. Nergens aan denken, niet aan Frans, Beer, niet aan Jane, niet aan Basje, niet aan kapitein Trut, niet aan woede.

Dit is mijn outpost. Daar is de vijand. Ik schuif wel een beetje op Beer.
Het lijkt daar stil, maar je weet het nooit. Ze zijn slimmer dan je denkt. Eerst doodstil en dan een sniper. Lager Beer, je steekt boven die rots uit. Als jij een fout maakt ga ik er ook aan. Ik vertrouw je als mijn broer, als ik een broer had. Maar ik heb jou, hier, in mijn outpost, waar het veilig is. Veiliger dan waar ook ter wereld.

Woede was er niet bij. Ze zouden wel willen, die daar aan de andere kant van de weg. Ze zouden ons wat graag boos willen maken. Maar woede is emotie, waardoor je focus verblindt. Laat je niet opjagen zegt luitenant Jean. Laat je focus niet verblinden. Blijf cool, concentreer. Als je terug bent mag je huilen.

Deze witte kamer is niet leeg. Ze zijn hier allemaal. Overal kan ik aan niets denken behalve hier waar alle maten zich hebben verzameld. Hier mag je huilen van woede.

Onderweg naar Grote Beer keken de mensen naar mij alsof ze iets ongehoords zagen. Ik wist het: moordenaar. Niet dat het me iets kan schelen, maar ik weet dat dood uit mijn ogen straalt. Bloedrood als een ondergaande zon.

Toen ik ze schoot als hazen, die maten van de andere kant, soldaten die drie maal per dag bidden, zijn ze van mij geworden. Nu kijken ze door mijn ogen. En dat zien de mensen.

Je kunt het nooit aan een vrouw uitleggen, zegt Beer.
Hij heeft makkelijk praten, hij heeft geen vrouw. Alleen vriendinnen, heel veel vriendinnen, zegt hij en die stellen geen vragen. Hij lacht en drinkt wodka. Beer is altijd lachen, zelfs als hij geen werk heeft en dronken is. Als ik Beer aankijk, zie ik doden in zijn ogen. Hij lacht met zijn mond, zijn ogen zijn kwaad.
Ik denk dat ik terugga, zegt Beer. Naar de focus, de maten, de doden, bedoelt hij.
Hij is al wezen praten. Ze willen hem wel terughebben. Als korporaal. Promotie.
Ze hebben hem al ingepakt.
Ik zal hem missen als hij teruggaat.
Ga mee, zegt hij. Het is een baan. Ik zorg voor je.
Met één been?
Je hebt twee benen, zegt Beer. En je kunt er nog maar één verliezen. Ha, ha. Lachen. Met Beer is het altijd lachen.
Moet ik Jane en Basje in de steek laten?

Buiten kijken ze me aan. Ze zien het. Ik moet opletten, want buiten ben ik niet beschermd. Behalve als ik met Beer op straat loop, natuurlijk. Grote Beer. Hij ziet eruit als mijn bodygard.

Daar ben je veiliger, al je maten zijn je bodygard en jij bent de bodygard voor al je maten. Als ik niet met hem mee ga moet ik mijzelf beschermen. En Jane. En Basje.
Hier in mijn witte kamer ben ik veilig. Ook als Beer weg is. Behalve als ze me volgen – dan weten ze waar ze moeten zijn. Onderschat ze niet. Ze sluipen door tuinen en stegen, zijn ervaren, een guerrillatraditie, hit and run en sluipschutters vanaf daken. Als ik Basje naar de kleuterschool breng kijk ik altijd om mij heen en naar boven, naar daken en balkons.
Waarom gaan we hier langs?, vraagt Basje als ik probeer een vaste route te vermijden. Voor de afwisseling, zeg ik, of omdat ik dit een leuke straat vind.
Hij wil altijd meteen naar huis want mamma heeft chocomel en koekjes.
Pappa doet raar. Soms rent hij zomaar een stuk. Kom, zegt hij dan, we gaan rennen. Hij begrijpt niet waarom ik soms plotseling stilsta, of me buk en hem achter een heg trek. Avontuur zeg ik, maar Basje begrijpt het niet.

Hier ben ik niet bang. Kan ik gewoon ademen. Als ik probeer mijn hoofd leeg te maken. Luitenant Jean wist het precies. Concentreer op je buikademhaling en denkt alleen aan je navel, zei hij. Laat alles los, je voeten, je benen, rug, schouders, geen knuisten, laat los! Soms lukt het, maar soms staat Jane voor de deur. Kom je eten? Basje moet naar bed. Ik moet met je praten.

Jane wil geen seks meer.
Ga weg, roep ik dan, ze begrijpt het niet, ik moet me focussen op mijn navel, dan ben ik niet bang.

Het is eenvoudig om me te volgen. Het maakt niet uit waar ik ben. Of ik nou op straat loop, thuis zit of hier in mijn outpost, mijn telefoon verraadt mij. Het cadeau van Jane, toen ik terug kwam. Mijn IPhone. Ze weten natuurlijk waar ik woon. En waar Basje op school zit. Ik haal Basje niet meer op. Jane kan het wel doen tussen haar werk door.
Het is veiliger dat ik niet meer de straat op ga met mijn telefoon. Bijvoorbeeld naar grote Beer.

Jane schreeuwt het uit. Wat doe je? Weet je wel wat dat kost? Mijn cadeau.
Het doet me pijn, maar het moet. Hard stampen tot het ding totaal kapot is. Ik kan wel huilen, het ligt als een dood zwart beest, op de grond, een platgetrapte tor. Basje wil het oppakken. Laat dat zeg ik. Waarom ik dat zeg weet ik niet. Basje huilt, Jane huilt, ik huil.

Ik hou wel van je, zegt Jane. Van toen ik je leerde kennen. Sexy, opgewekt, altijd vol plannen. We moeten praten. Ik hou het niet vol. Alleen met Basje.

Hoezo alleen met Basje?, vraag ik. Je hebt mij toch.
Jij bent mijn tweede kind, zegt Jane. Dat ik niet begrijp. Misschien kun je er niets aan doen. Ben je een ander geworden. Ik houd het niet vol. Denk dat ik naar mijn moeder ga. Met Basje. Basje is bang voor je.

Basje is bang. Jane wil weg. Wat moet ik doen, Boze Frans. Ik wil niet boos worden. Wat zou jij doen? Jij zou boos worden, dat weet ik zeker. Maar ik wil niet. Ik wil niet schreeuwen tegen Basje. Concentreer, zegt luitenant Jean. Laat je niet opjagen. Ik wil Jane niet slaan, maar ze is zo gemeen. Ik houd niet meer van Jane. Waarom heb ik al die hazen geschoten, de dood in mijn ogen, iedereen ziet het. Ook voor Jane en Basje. Voor de vrijheid, democratie, ook van Jane en Basje. Jane wil geen seks, ze gaat weg, naar haar moeder. Als ik haar vastbindt kan ze niet weg.

Jij bent gek, zegt Grote Beer. Je kunt je vrouw niet vastbinden.

Vannacht was het moeilijkst zeg ik. En Basje, kon ook niet slapen.
Ik ga met je mee, zegt Beer. Beer is mijn maat. Die voor mij zorgt. Beer gaat terug, als korporaal. Hij maakt Jane los. Ik sta erbij.

Dit is het.

Niemand.
Vier stappen. Vooruit, naar links, rechts, wat je wilt. Meer niet.
Leeg. Verademing.
Een stoel en een tafel natuurlijk.
Je moet ergens kunnen zitten.

Theo Monkhorst

Buddy love
A monologue

(A man in a small room, white floor, ceiling, walls, with a bare chair and table)

This is it.
No one.
Four steps. Forward, left, right, whatever. No more.
Empty. Respite.

A chair and a table of course.
You need to sit somewhere.
But a table? What for? Well, it provides support.
You sit behind it. Or better still, at it.
Otherwise you would sit suspended in space. It may not be very big, but even here a solitary chair floats. Resulting in dizziness.
I hate dizziness.
No focus, not alert, that can never be again.
It doesn’t matter, they say. A little dizziness can’t harm. It does me. A lot of harm. Before you know it, you’ve had it. If you don’t watch out for even just a moment, you’ve had it. Forever.

A straightback chair. Not an armchair. In an armchair you sink. Here you sit upright.

Sit upright, behind a table, in a small room, 4 by 4, with white walls. That’s it. Don’t think. Don’t think about anything.

You’ve got to learn that. Think of nothing.
Not that I can do it. But I practise.
Sit just so, see nothing, for there’s nothing to see here. Don’t think, for there is nothing here to think about.

Ha, ha, ha (laugh out loud).
Of course I know you can think when there’s nothing to think about. Nothing around you, I mean, only empty space. Yeh, ha, ha, I know, I’m sitting here, therefore the space is not empty. I guess I’m something.

I can think about myself. I don’t mean my whole self, though that’s possible, but I mustn’t do that. That whole story! It would drive me crazy!
But I could think about bits of myself.
My knee, for example. Or my foot. Or the absence of my knee or foot. How long would it take to think of all the parts of myself, so that in the end I could think about my whole self without going crazy?
What an insane thought.

The idea was not to think of anything here. To reflect the empty room in my brain. And to think about my foot or my knee, even if they aren’t there anymore, is an activity that can go on forever. Therefore that is anything but nothing.

I have now spent a lot of time thinking about thinking, and that was not allowed. I was not supposed to think, also not about thinking. Not even about nothing, if that were possible, because nothing is the absence of everything, so you cannot think about that.

What I mean is that soon I will have to be among people, and then I will have filled my precious time in emptiness with thinking, instead of with emptiness. Instead of white, it has taken on all the colours of the rainbow. Pink the colour of flesh, red the colour of blood, blue the colour of a bruise, only yellow is missing still. And I’m after white. The white of nothing.

Ah, children! The innocence!
What wealth, what sadness.
Curious, disobedient, naughty, delightful.
Sometimes I feel for him. Innocence is a blessing, but after that…
‘Daddy, he says and I look as though I understand what I see.
Big blue eyes, promise, hope. Pain.
Yes? Should I say yes? Dad?
‘Yes’, I say. Of course I say yes.
As if I just returned from hell – yes call it hell, you know what I mean – and then say it was nice.
Was it nice? Well, yes, nice, we had good laughs.
Of course we laughed.
Laughing was the best.
Laughing hurts, but it feels better.

Sometimes pain is the best.
Is that what I am looking for?
Looking for pain in this white emptiness with only myself, a table and a chair?
Pain is love. That’s what it’s about. Buddy love.
The same focus, same fear, same hope.
One for all, all for one.
I miss Angry Dan. God how I miss Angry Dan.

My son is whole. Whole from head to foot. Handsome, tall for his age they say. He goes to school, learns how to live among people. He plays to become strong. My big, innocent son, hope of his mother.

But there is so much to lose. That’s why I feel for him. When I think of all he still has to lose. Perhaps not an arm or leg, but for sure promise. One day promise will be lost.
Then it will be what it is, plus the memory. Of promise.

The first time. About six. The sergeant who screamed that we had to get up. I was terror-stricken and knew it would never be the same again. My dreams are over, I thought, others rule my life. I did not yet know then how dreams can hurt, later when you dream your own story.
In any case, when that sergeant screamed me out of my sleep, I got up and didn’t know what was happening. An enormous icy place with bunk beds, men in underwear who hurriedly pulled on their uniforms. Suddenly I understood: this is real.

I still know how frightened I was.

I didn’t know why. Feeling a kind of cold, my breath cut short, I wanted to flee. Too late. I was underway.

I still know how I sat hunched forward in that plane. I didn’t want to experience it, hardly dared to look. They already sat around me then. Luitenant Jack, Sergeant Rod, Charley, Angry Dan, Big Mac. Frightened birds just like me. Buddies, without knowing we were. After a while, the frightened birds looked up. Mac began to laugh. I loved him already then. Laughing was all you could do. Everyone laughed. Without knowing why.

Thinking of nothing is better. Not thinking of nothing is the best. Emptiness. Emptiness in your head. Without love, pain.
But that requires training. Discipline. Will power.
Which I have enough of. They taught me that.
Love is something else, this is about emptiness, the great emptiness. About nothing.

Jane doesn’t understand. When I’m at home she hovers around me nervously. ‘What are you up to?’, she asks. ‘Why did you paint that room white? What do you do there? Are you alright?’

I must confess that I feel just fine. Better than I ever have since I returned.

‘It’s as if you keep a mistress there’, she even added.
I have to laugh, show her the bare room.
But it sets me thinking.

Can you picture what it is, emptiness?
Shall I experience it only when I have found it and then forgotten it?
For when you find total emptiness, you will have naturally forgotten looking for it.
Emptiness is emptiness is nothing. Just like death.
Once you have found death, you will have forgotten it.

Then we all returned to the hangar full of waiting women. We looked at each other, laughed, an uneasy laugh. Except for Angry Dan. He couldn’t laugh anymore.

For the first time, we parted ways, each one looking for his own woman. I saw her standing there, small, blond, between two darker women. She waved.

We looked at each other, as though we were saying goodbye, apologetically. Charley, Big Mac, Luitenant Jack, Sergeant Rod. Then we waved back. Except of course Angry Dan. He couldn’t wave anymore.

I couldn’t believe what I saw. When you have stared for months on end at pictures, they become part of yourself. They become bigger than life. That first nude photo. Bashful. That white wedding dress. She behind me on the bike. Ryan as a baby on a rug. And the memories that break you up. That scream during the delivery. That animal, teeth bared! Was that Jane?
Images. Sounds eventually fall away. The open mouth is a scream. The picture is etched into your memory, you take it with you to your grave. That’s for sure. Those wide eyes and that scream.
Where was Jane? I couldn’t believe what I saw.
Is this Jane, this girl in tears holding a boy to her breast?
‘Daddy.’
With my eyes closed I embrace them. Warm bodies. Maybe I’ll remember something. But I can’t believe what I see. I have to begin again. And she too, of course.

Is this a funeral parlor? Queens were buried in white. Who am I burying here? Angry Dan, my leg?
I really should paint a sandy road on the wall. With armoured cars. You can see that they move forward slowly.
We left early, three armoured cars and a jeep. Routine. To the village, let them see we’re here. Greet the village elder, give candy to the kids. Peacemakers.
Why did that bomb explode under the second? Big Mac at the wheel. What did he do wrong? Did he do wrong? If one does something wrong, we all do something wrong. Together we are a machine, a fighting machine. Alone we are nothing. Focus or die. Angry Dan is never angry anymore.

You can grieve for a dog. Some people bury him in the yard. Under a stone or a stick. Here lies Fido, we will never forget him.
Can you mourn for a leg? Here lies my leg, my left, I shall never forget him.
Where have they put my leg? He’s gone, but I still feel him.

‘Do you still love me?’
What should I answer?
‘Of course,’ of course I say ‘of course’.
‘Just as much as when you went away?’
What should I say? ‘Just as much’? or ‘more’?
‘About so, a lot, oh I don’t know.’
‘Don’t you know?’
‘Yes, yes, I know for sure.’
What do those words mean?
Why do we ask those questions now?

When I sit in my white room and try not to think, these questions arise spontaneously. As though I doubt. One didn’t ask those questions before.
I love you, but of course, as soon as you’ve said it you forget it again.

But now we ask those questions.

When she reads to Ryan, like they are one body, I could cry. I didn’t carry that picture there with me. I didn’t know it yet, didn’t know I missed it. I missed so much there of here.

Now I miss there here.

Like how we cried together, us buddies. After the roadside bomb, when Angry Dan became Dead Dan. Crying together, like women. It almost felt good. Dan was dead but we were together. Together in misery. When I saw Luitenant Jack crying I loved him. No one said anything. Safe in the compound behind the walls. We sat and lay down together. Mac didn’t laugh.
After an hour we went for the bottle. Then Mac laughed. No one knew why, but everyone laughed – and cried. Together.

When I see Big Mac crawl forward, while the bullets fly around, I am proud of him. That’s how we do it. Together, for each other. One focus: kill! And then cry together. Never asking: do you love me?

What would they do now?

It didn’t rain there. It rains here. Gently. Or it storms. Lightning is the enemy here. I’m afraid of the enemy, but I don’t let on. It creeps closer, rumbles in the distance and suddenly a thunderbolt like a sniper’s bullet in your back.
‘Why do you crawl in the room when it thunders?’ Jane asks. She laughs. She thinks it’s funny. Ryan also laughs. ‘Daddy is afraid of thunder,’ he says, when I lock myself up in the silent white room without windows.

‘Come stay with me,’ says Jane.

But I go to the emptiness.

It feels like I still have my leg.
Luitenant Jack plays his harmonica. Luitenant Blues.
Big Mac lies on his back reading a car magazine.
Looking for a car in which he would fit. Ha ha.
Angry Dan laughs and lights a fag. He looks at photos of his new baby, a surprise number. Any moment something can explode.
But we pretend we don’t have knots in our stomachs.

You were still there. Beautiful leg. Jane was proud of you. ‘You have beautiful legs’, she said, ‘they arouse me.’ Jane loves hairy legs on men. My leg was hairy. I still feel him. His toes move, he can move each one individually. An acrobat of a leg. The special thing about two legs is that they take turns moving forward and backward. One leg can go only one way.

Except in the mind. Then I run like a hare. After Big Mac, from boulder to boulder. Apparently there are no snipers, maybe they’re asleep, preparing for the next attack. Mac and I, spotters for the team. Close together, his large body makes itself small to give me room behind the rocks. Nothing in sight. Not a soul. A hare. Before you know it, he kicks a bomb and flies through the air.
‘Let’s put out hares. They will clear away the bombs.’ Laughter.
I miss you, beautiful left leg. I know how you feel. Where are you?

‘You are free,’ they say. ‘And safe. Makes a big difference, doesn’t it? Be glad. You’re so quiet.’

When I don’t know what to say, I remain silent. They call that quiet. You must talk. If you don’t talk, you don’t count. They’re afraid of silence.

Just like us before. ‘It’s so quiet, what are they up to? I don’t see anything, but that doesn’t mean anything, in half a minute the bullets are whizzing around your ears.’

They say that we’re safe here. Safer than there. Here we have democracy, peace. There it’s war. There you live among murderers. That’s why you can do only one thing, murder back. Here there are no murderers, only colleagues. And your colleagues are your friends, they say.
But why are they then so afraid to be quiet here?
Why do they talk all the time? The whole livelong day.
Maybe they lie. But that doesn’t seem to be as bad as silence.
They’re afraid of silence.

When I missed her I loved her.
What was that? What did I miss? Sex? But of course.
But what really? What was behind it? When I thought of her, I usually didn’t think of sex. I thought about the very first time. Blond curls, hopeful brown eyes. When I saw her standing with her friends and she suddenly looked up and saw me. As though she was startled.
That’s what I thought about. That is fixed in my memory and that’s what I thought about at night, when I would hear Angry Dan snoring and Mac tossing about in his sleeping bag.

You don’t realize how much I missed you.
‘Do you love me?’
Why do you ask that, why I should I talk about that?
You’ll never know how much I missed you and Ryan.

I still look for those eyes from the first time.

They ask if I want to be boss. Department head. Of the assembly.
‘You have all the qualifications’, they say. ‘Discipline, reliability, craftsmanship, you don’t talk too much and they look up to you.’
It scared me.

They look up to me because they think that I carry a secret. The secret of the murderer. The mystery which makes you bigger. He who has killed carries a secret. He is quiet, his eyes are never cheerful. That’s why they do what I ask. Ideal for a boss.

It frightened me.
I said no.

If I were the boss, I’d have to deal with people and I like machines more than people. When I lie on an engine and marvel at its wonderful construction, it feels almost intimate. I know the engine, know why, what and how. An engine does not talk.
Focus, that’s what it’s about. These colleagues ruin your focus. Fill the emptiness with small talk. I like those silent engines. Miracles which work and when you have to repair them, you work on a miracle. You can’t work on people. You must give them orders, and I can’t do that. I’m not Sergeant Rod.

They take this against me. The boss and the guys. I’m crazy, they say. I came back crazy.

A garage is like a platoon. Colleagues are friends. Team spirit, says the boss, we have one goal: get rich together. But everyone works for himself. I can’t deal with that. They lie.
Strangers, not mates. No focus.
I don’t like them. They can go to hell.

They don’t talk anymore. They stand with their backs to me and look over their shoulders. Because I’m crazy. Murder has gone to his head, they say. No idea what they mean, but at least they’ve stopped with that bullshit. It’s become quiet.

You mustn’t resign, says Jane. If you do that you won’t get a settlement. You should let them fire you. But the boss won’t do that. I work hard, I know what I do. Even if I’m crazy.

The silence has been filled by taciturn mates. My jeep, my leg, Dan, Mac, Rod. My jeep and my leg are just as familiar as Angry Dan or Big Mac. I’ve never really liked Sergeant Rod, a braggart who talked about rods rather than guns. No one liked that. A big mouth, but if we were free in the compound, he was usually quiet. He didn’t cry. Sergeant Rod was the only one who didn’t cry. There was something wrong with him, we didn’t know what. But he belonged. Everyone belonged, even a bastard like Rod.

I can talk to him here.
What’s wrong with you? Why don’t you cry? Have you cried enough? You can tell me.
But he doesn’t answer. Even then, he belongs. Here in my outpost.

Jane likes to watch the news. Ryan and I don’t. We’d rather watch the Teletubbies, although Ryan is actually already too old for it. We sit together on a poof. A poof is filled with sand. It feels like the desert. I make myself small for him. Together we are one. I don’t think when I watch the Teletubbies. ‘Dad,’ he then says and smiles.

Jane isn’t jealous. She’s pleased when Ryan and I watch TV. ‘Finally peace,’ she says. ‘I missed you so much when you were there. If I didn’t get news, I thought you were dead. Sometimes you didn’t send a message for a whole week. I became thinner everyday. Until I knew you were in hospital. No leg, but alive. I didn’t know what to think, but at least you were alive and couldn’t die anymore. And now you’re so quiet, who do you think of?’

I’m closest to my mates in my outpost.
‘Listen here, Dan, you can now say they’re gone, but they crawl like ants through the sand. Maybe they’ve burrowed into it. They have only one purpose: to kill. To kill us.
How do you say kill in Arabic? Jiie? At least that’s what Luitenant Jack says, who looked it up. ‘The one who is most focused lives longest. They’re just as focused as we are.’
Dan doesn’t say anything back, but still I hear him.
‘Actually they’re mates. They’re just as focused as we are and have the same goal.
The only thing is they pray three times a day. Maybe that distracts them. Let’s hope so. I don’t know.’
Dan ends everything with ‘I don’t know’ and even then he was not a skeptic. Rather a sage. Perhaps because he was older. Older than Luitenant Jack, who was really just a kid. A skinny little man, but clever. The only thing he couldn’t do was give orders. Sergeant Rod had to do that. And there’s nothing he likes better to do.

Why don’t you let him in? Jane asks. He misses you. Ryan stands at the door. Ryan is crying. Daddy, he cries. Of course he can’t. Though it hurts. My outpost. I don’t want Ryan to be here, among the mates. This is the world of pain. Not of Ryan, though he hurts too. Another pain. My pain makes new pain. Father to son pain.

Where could Rod be, and Mac and Jack? I know where Dan is. In heaven says Jane, in the ground I say. Luckily I know where. Because we were allowed to carry the coffin. The last time we put on our uniforms. Charley had grown a beard in that short time and his hair was already longer. Luitenant Jack had changed a lot, or maybe it just seemed so, he was just insecure. He’d already found a job very quickly and his uniform didn’t fit anymore. Would he still play the harmonica?
Mac was Big Mac, nothing wrong with that. Unpolished copper, unpolished shoes, even at the funeral of his best friend. Rod wasn’t there. No one knew why.

I already knew then that only Dead Dan and Big Mac would remain with me.

‘It could have been worse,’ says Jane. ‘I was afraid that you were dead. That would have been worse. Now you still have one beautiful leg. That’s enough for me. It excites me.’
She’s right. I can still walk on two legs. One real leg and one of plastic. I feel two legs. Everything’s okay. I don’t miss him. I do miss Angry Dan. Just like I missed Ryan in the compound. It’s never right, is it?

A jeep is fine, even better than an armoured car. A jeep is made of cardboard, an armoured car of steel. Though it doesn’t really help. One bomb is enough and you fly three metres through the air. My leg had a will of his own, he flew a metre further. At first I felt nothing. I looked at my leg and thought: look, my leg. After that I passed out.

Here in this deadly-still emptiness, I still see my lonely leg. As though he never left. I also feel him. So I actually still have him. The only thing is I can’t stand on him anymore.

Why don’t you let us in? asks Jane. Ryan and me. Don’t we belong with you?
I can’t explain it. Do you love us? asks Jane. What a question I say. But Jane doesn’t believe me. You live in another world, she says, we don’t belong there.
She’s right. But she should leave me alone. I love Jane and Ryan, but also Angry Dan and my lonely leg. Here my buddies, there Jane and Ryan.

You’re crazy, says Jane.

In my white void, I empty my head.

Jane won’t have sex anymore.

Do you hurt? the doctor asks. What do they mean? Do you hurt? Of course I hurt, what did you think? I miss my leg, Angry Dan. That hurts, but also gives me warmth.
Because I love my lonely leg and Angry Dan, even if they’re not around anymore.
That’s not what they mean.
Do you sleep well?
Fine, better than there, quieter, though there sometimes comes back, at night. Then I go to my white room and think of nothing.
They listen to my heart with a stethoscope. Nothing wrong with my heart. It’s been beating all my life, it sympathizes with me, sometimes beats faster, then it’s just as scared as I am.

They think I’m sick. It’s got a name which has nothing to do with me. I’m not sick, I’m this. This soldier in his white world, where his heart beats because he’s alive.

You talked again, says Jane. I often talk in my sleep.
She couldn’t make out what I said. As though you hurt, she says. A high shrill little voice. What did you dream? I don’t know, I say, but I do know.
Women couldn’t understand that.
I dreamt of course of there. A village with soft houses. The houses there are softer than here. If you scratch on the wall, a little heap of sand forms on the ground. I scratched on a wall, it felt good, the wall was warm, like a person. The more I scratched, the closer the house came to me, the more it became mine. But the house didn’t like it and took revenge, for suddenly its walls caved in on top of me. I lay under the enormous stones in the blazing sun and heard sneering, as though all the stones had mouths and made fun of me. I couldn’t move, there was no one to save me and I slowly burned as if I lay on the barbecue of the compound.

The army is at the door. Excuse me, ma’m, is your husband home? Does he have some time?
I have all the time in the world.
A woman in uniform, captain. More senior than Sergeant Rod and Luitenant Jack.
Does she sometimes cry?
She’s been there, she says. Four months. She knows what she’s talking about.
Are you sometimes afraid? I ask.
She doesn’t answer, after all it’s about me.
Shoot, I say, what do you want to know?
She’d like to know why I resigned.
That’s not so difficult.
Do you plan to go back to work?
I don’t know. I’m just like Dan, ‘I don’t know.’
How’s your marriage?
How’s my marriage. Do I love Jane? Ryan?
Fuck off, bitch, it’s none of your business.

Mad, for the first time since I returned.
This bitch has made me mad.
I know. She’s afraid that I want money from the army because the army made me ill. Well, maybe I do want it. For sure when they ask such questions.

The joke is that she thinks I’m sick and that’s the reason I want money.
I won’t help snap her out of her dream. She’s not a buddy. She doesn’t have focus.
Did Big Mac and Sergeant Rod call in sick?
Even though they’re not sick, any more than I am. But the army doesn’t know that.

Angry for the first time. Really angry. Inside it churns, storms, heaves. Wonderful.
Thanks, bitch. Finally furious. Cursing. I’m drained, the plug has been pulled out.
Captain Bitch has pulled the plug. I’ll be back, she says.

It’s up to you.

Ryan is crying. He crawls behind the skirts of his mother. Jane pulls him into a corner, big eyes. She’s afraid. Afraid of me? I’m her husband, would never lay a hand on her. Why is she afraid? I won’t hurt you, I say. She nods, but her eyes are wide with fear. She grasps Ryan. I won’t do anything Ryan, I say. Jane pushes Ryan further into the corner. Ryan cries.

I’m not mad at that bitch anymore. I’m in stitches. Like a crab she creeps backward towards the door. I’m not angry anymore. I’m happy, finally furious. It feels so good.

Why are Jane and Ryan still afraid? I’m not mad anymore, I say. Come to me. They don’t believe me. What do they see? An angry man or a laughing man?
I shriek with laughter when Captain Bitch leaves. I laugh about my victory. Jane pulls Ryan with her up the stairs. I can only laugh. Laugh like crazy. I’m mad.

A lunatic in a white room. I wonder how Luitenant Jack is. And Big Mac? I’m sure Sergeant Rod stayed in the army. He knows nothing else. Give orders, shoot, run. He was not afraid and still has all his arms and legs. An experienced military man, that’s what they want. He wouldn’t make fun of a captain. Only soldiers do that. There he was a buddy. Not here, I’ve lost him.

Not Big Mac. I should know how Big Mac is. My only mate, besides my lonely leg.

I must focus. On emptiness. Even if only for a second. One second totally empty. Should be possible, but it doesn’t work. Think of nothing, not of Dan, Mac, not of Jane, not of Ryan, not of Captain Bitch, not of anger.

This is my outpost. There is the enemy. I scramble up to Mac.
It seems quiet there, but you never know. They’re more clever than you think. First dead quiet and then a sniper. Lie lower, Mac, you stick out above that boulder. If you make a mistake, I go too. I trust you like my brother, if I had a brother. But I have you, here, in my outpost, where it’s safe. Safer than anywhere else in the world.

There wasn’t anger. They’d like that, those on the other side of the road. They’d like to get us angry. But anger is emotion, which blinds your focus. Don’t let them wind you up says Luitenant Jack. Don’t let your focus get blinded. Stay cool, concentrate. When you return you may cry.

This white room isn’t empty. They’re all here. Now I can think of nothing anywhere else but here, where all my mates have gathered. Here you may cry in rage.

On the way to Big Mac people looked at me as if there was something they’d never seen before. I knew what: a murderer. Not that I cared, but I know that death shows from my eyes. Blood-red like the setting sun.
When I shot them like hares, the mates from the other side, soldiers who pray three times a day, became mine. Now they look through my eyes. And people see that.

You can never explain that to a woman, says Mac.
He can talk, he doesn’t have a wife. Only girlfriends, very many girlfriends, he says, and they don’t ask questions. He laughs and drinks vodka. Mac is always laughing, even when he’s out of work he laughs. When I look at Mac, I see death in his eyes. He laughs with his mouth, his eyes are angry.
I think I’ll go back, says Mac. To the focus, the mates. The dead, he means.
He’s talked to them already. They do want him back. As a corporal. Promotion.
They’ve already drawn him into their web.
I’ll miss him when he goes back.
Come with me, he says. It’s a job. I’ll take care of you.
With one leg?
You have two legs, says Mac. And you can lose only one now. Ha, ha.
Laughter. With Mac, you always laugh.
Must I abandon Jane and Ryan?

I dream I’m in the shower with Angry Dan. Scrub my back, he says. His back is so broad, his skin soft. The soap froths away between his buttocks. He sucks me with his body to him. My arms are in the way, I put them over his shoulders, feel his smooth chest. Slowly he sucks me in, the foaming water squeezed away. My skin becomes his skin. I close my eyes and feel his body become mine. Together we die.

What did you dream? Jane asks. I don’t know anymore, I answer. It’s not possible to explain.

This time I don’t want emptiness here. I want to lie here and dream the dream again. My eyes closed and feeling our two bodies as one. Dead Dan isn’t dead anymore, my life brought him to life. Here in this outpost we live as long as I lie on the ground eyes closed and think of him, of his blood which flows through my body, my heart which beats in his, a terrific pump for two, I hear it slurp, blood in, blood out through my head, my legs, Dan has given me two legs. Ryan knocks on the door, I want to lie here forever, now that Dan is here, if I get up and go outside he won’t exist anymore. I ignore Ryan’s call, listen to our heart, our wonderful pump. It’s too late, Dan slowly disappears, Ryan has taken down Dan. But he doesn’t know any better.

Outside they stare at me. They see it. I’ve got to watch out, because outside I’m not protected. Except when I walk on the street with Mac, naturally. Big Mac. He looks like my bodyguard.
There you are safer, all your mates are your bodyguards and you are the bodyguard for all your mates. If I don’t go with him, I’ll have to protect myself. And Jane. And Ryan.
Here in my white room I’m safe. Even when Mac is away. Except if they follow me – then they know where to find me. Don’t underestimate them. They creep through the gardens and alleys, are experienced, in guerilla tradition, hit and run snipers from roofs. When I bring Ryan to kindergarten I always look around and up at roofs and balconies.
Why are we passing here? asks Ryan, as I try to avoid a fixed route. For a change, I say, or because I like this street.
He always wants to go home quickly because mommy has chocolate milk and cookies.
Daddy acts strange. Sometimes he just suddenly takes off running down a street.
Come, he then says, let’s run.
He doesn’t understand why I sometimes suddenly stand still, or hunch down and pull him with me behind a hedge. Adventure, I say, but Ryan doesn’t understand.

Here I’m not afraid. I can just breathe. When I try to empty my head. Luitenant Jack knew exactly how to do it. Concentrate on breathing through your belly and think only of your navel, he says. Let everything loose, your feet, your legs, back, shoulders, no fists, let loose! Sometimes it works, but sometimes Jane stands at the door. Are you coming to eat? Ryan has to go to bed. I need to talk to you.
Jane won’t have sex anymore.
Go away, I call out, she doesn’t understand, I must focus on my navel, then I’m not afraid.

It’s easy to follow me. It doesn’t matter where I am. Whether walking on the street, sitting at home or here in my outpost, my telephone betrays me. A present from Jane, when I returned. My Iphone. Of course they know where I live. And where Ryan goes to school. I don’t pick up Ryan anymore. Jane does it during her office breaks. It’s safer not to go on the street anymore with my telephone. For example when I go to Big Mac.

Jane screams. What are you doing? Do you know how much that costs? My present.
It hurts me, but I have to do it. Stamp hard on it until it’s totally destroyed. I could cry, it lies like a dead black insect on the ground, a trampled beetle. Ryan wants to pick it up. Leave it alone, I say. I don’t know why I say it. Ryan cries, Jane cries, I cry.

In this house, outside this room, changes are taking place of which I know nothing. I hear it when I seek emptiness here. Something happening which is beyond me. It resounds especially in the quiet outside this room. As if Jane and Ryan don’t live here anymore. As if I’m alone.

At night Jane sleeps with Ryan.

I have a new job, says Jane. Whole days, in a department store. Ryan is going to the crèche. You don’t have to do anything anymore. I make money and Ryan is sheltered. She talks to me as if I were a stranger.

You can’t live in two worlds. Having two loves doesn’t work. Jane is right. Jane has chosen for her own life with Ryan. I love Jane, I still know how I missed her. I don’t know if she still loves me.

I do love you, says Jane. As you were when I first got to know you. Sexy, cheerful, always full of plans. We must talk. I can’t take it anymore. Being only with Ryan.
What do you mean only with Ryan? I ask. You have me.
You’re my second child, says Jane. Who I don’t understand. Maybe you can’t do anything about it. You’ve become someone else. I can’t take it anymore. Think I’ll go to my mother. With Ryan. Ryan is afraid of you.

Ryan is afraid. Jane wants to leave. What should I do, Angry Dan. I don’t want to be angry. What would you do? You would get mad, I know that for sure. But I don’t want to. I don’t want to scream at Ryan. Concentrate, says Luitenant Jack. Don’t get wound up. I don’t want to hit Jane, but she’s so mean. I don’t love Jane anymore. Why did I shoot all those hares, death in my eyes, everyone sees it. Also for Jane and Ryan. For freedom, democracy, also for Jane and Ryan. Jane won’t have sex anymore, she’s going away, to her mother. If I tie her down she can’t leave.

You’re crazy, says Big Mac. You can’t tie down your wife.
Last night was the most difficult, I say. And Ryan couldn’t sleep.
I’ll go with you, says Mac. Mac is my buddy. Who takes care of me. Mac is going back, as corporal. He unties Jane. I watch.

This is it.
No one.
Four steps. Forward, left, right, whatever. No more.
Empty. Respite.
A chair and a table of course.
You need to sit somewhere.

Monoloog ‘Matenliefde’ In eigen beheer, juni 2013

Matenliefde

Buddy loveA monologue

Buddy love
A monologue